Blaski i cienie samooceny

Hejka!

Dzisiaj trochę o samoocenie i jej roli w naszym funkcjonowaniu. 
Zapraszam.

Pewnie zauważyłyście już nowe tło na blogu. Jak Wam się podoba? Chciałam wprowadzić tu wakacyjny klimat.

***

Samoocena to emocjonalna reakcja  na samego siebie. Można ją rozpatrywać jako cechę (trwałe ustosunkowanie do siebie) lub proces (bieżące nastawienie do siebie, w danym momencie). 

Pozytywne aspekty wysokiej samooceny

Większość z nas chciało by mieć wysoką samoocenę. Kojarzy się ona z możliwością osiągnięcia tego, na czym nam zależy, dokonywaniem niezależnych wyborów, pozytywnym nastawieniem do siebie, wytrwałością. Wysoka samoocena sprzyja szczęściu (ale nim nie jest: samoocena≠szczęście) i realizacji ambitnych celów, lepszemu samopoczuciu oraz stanowi zdrowia somatycznego. Wydawałoby się, że nie ma żadnych niepożądanych aspektów. Czy na pewno?

Ciemne strony wysokiej samooceny

Jest dobra głównie dla jej posiadaczy, dla ludzi w ich otoczeniu już niekoniecznie.  Osoby z wysoką samooceną zwracają większą uwagę na swoje kompetencje i funkcjonowanie w obszarze zadaniowym niż społecznym (relacje z innymi). W sytuacji zagrożenia poczucie własnej wartości  stają się bardziej nieprzyjazne, aroganckie, mają większą skłonność do gniewu i agresji. Usiłują odbudować utracone poczucie  niezależności i kompetencji. 

W przypadku skrajnie wysokiego i nierealistycznego mniemania o sobie mamy do czynienia z narcyzmem. Osoby takie domagają się niezasłużonego podziwu od innych, są nadwrażliwe na wszelkie przejawy krytyki. Na początku narcyzi spostrzegani są jako bardziej kompetentni i sympatyczni, ale w miarę jak ich poznajemy tracą w naszych oczach. Niszczą relacje z innymi, od których uznania są zależni. Samoocena osób narcystycznych jest tylko pozornie wysoka, maskuje ona deficyty.

Niska samoocena= negatywny stosunek do siebie?

Osoby z niską samooceną mają ambiwalentny stosunek do siebie. Nie są pewne własnej wartości. Cechuje je większa plastyczność i podatność na nowe informacje. W sytuacji zagrożenia poczucia własnej wartości (które i tak nie jest wysokie) stają się bardziej współzależne, skupiają się na polepszaniu relacji z innymi. 

Samoocena a realizacja celów

Wybór celu działania

Gdy decydujemy się na wybór jakiegoś działania wysoka samoocena może być zarówno pożyteczna jak szkodliwa. Pozytywem jest to, że sprzyja podejmowaniu zadań służących rozwojowi, zwiększających nasz potencjał. Może też jednak sprawiać, że będziemy wybierać nierealistycznie trudne cele (to nic, że się na czymś nie znam i tak musi mi się udać).

Realizacja celu

Wysoka samoocena sprzyja wytrwałości, wzmaga wysiłek ukierunkowany na osiągnięcie celu, szczególnie w obliczu zagrożenia. To, co jest tak pozytywne może się odbić czkawką. Mając do czynienia z zadaniami/ sytuacjami nierozwiązywalnymi można wpaść w pułapkę utopionych kosztów- wytrwale realizować zadania beznadziejne i od początku skazane na porażkę.

Samoocena działa na zasadzie samospełniającej się przepowiedni.

Wzrost samooceny powoduje zwiększenie subiektywnego prawdopodobieństwa sukcesu. Przekłada  się to na nasilenie wysiłku, co z kolei powoduje lepsze osiąganie celów, które wpływa, tu wracamy do początku, na poprawę samooceny. 

W przypadku niskiej samooceny wygląda to podobnie. Osoby niżej oceniają swe szanse na sukces, wkładają w działanie mniej wysiłku (skoro nie mam szans, to po co mam się starać) co powoduje faktyczny spadek uzyskiwanych wyników.

Mała rada: nie wmawiaj sobie rzeczy typu: nie potrafię, nie dam rady, bo będzie tak, jak sobie życzysz. Nie oznacza to jednak, że wypowiedzenie 100 razy słów odniosę sukces, sprawi, że Ci się powiedzie . Ważna jest wiara we własne możliwości oraz wkładanie w to dużo wysiłku, w końcu nie od razu Rzym zbudowano, prawda?

źródło: na podstawie Bogdan Wojciszke Psychologia społeczna, rozdz. 7

 ***

Widzicie jeszcze jakieś blaski i cienie samooceny?

Chciałybyście zobaczyć na blogu kolejny post dotyczący tej tematyki?